Η μετατόπιση εδάφους μετά από τον σεισμό στην Ιαπωνία όπως φαίνεται από το διάστημα

Εικόνα που έχει παραχθεί με τη μέθοδο της συμβολομετρίας

Δορυφορικές εικόνες συνέβαλλαν καθοριστικά στο έργο των σωστικών συνεργείων μετά τον ισχυρότατο σεισμό που έπληξε την Ιαπωνία στις 11 Μαρτίου. Οι διαστημικές τεχνολογίες ραντάρ θα μπορούσαν να οδηγήσουν, επίσης, σε ένα νέο τρόπο κατανόησης της κίνησης των τεκτονικών πλακών.

Επιστήμονες ανατρέχουν σε παρατηρήσεις που έχουν συγκεντρωθεί από το προηγμένης τεχνολογίας ραντάρ με το οποία είναι εξοπλισμένος ο δορυφόρος Εnvisat, για να προσδιορίσουν με ακρίβεια αλλαγές που έχει υποστεί το γεωγραφικό ανάγλυφο της χώρας μετά το σεισμό μεγέθους 9 βαθμών της κλίμακας Richter.

Μελετώντας παρατηρήσεις που λήφθησαν στις 19 Φεβρουαρίου και στις 21 Μαρτίου, επιστήμονες από το Jet Propulsion Laboratory (JPL) της National Aeronautics and Space Administration (NASA) προσδιορίσαν μετακίνηση του εδάφους κατά 2,5 μέτρων προς τα αναταλικά και βύθιση της ανατολικής ακτής της νήσου Χονσού. 

Στην Ευρώπη, επιστήμονες από το Instituto Nazionale di Geofisica e Vulcanologia (INGV) στην Ιταλία, χρησιμοποιώντας τις ίδιες παρατηρήσεις του δορυφόρου Envisat, αποκάλυψαν ένα μεγάλο μέρος της μετακίνησης της επιφάνειας της Ιαπωνίας, που φτάνει μέχρι τα 2,5 μέτρα.  

	Xάρτης της μετατόπισης του εδάφους

Σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα, που καλύπτουν μία λωρίδα γης μήκους 800 χιλιομέτρων η οποία εκτείνεται από την πόλη Σεντάϊ στο νησί Χονσού μέχρι το Τόκυο, παραμόρφωση του εδάφους είναι ορατή σε μεγάλη απόσταση από το επίκεντρο του σεισμού στον Ειρηνικό Ωκεανό (σημειωμένο με το κόκκινο αστερίσκο στην πάνω εικόνα).

Η τεχνική που χρησιμοποιήθηκε από τους επιστήμονες για την εκτίμηση της παραμόρφωσης του εδάφους είναι γνωστή ως διαφορική συμβολομετρία ραντάρ (synthetic aperture radar interferometry - InSAR). Συγκρίνοντας εικόνες της ίδιας περιοχής πριν και μετά το σεισμό, επιτρέπει τον προσδιορισμό της μετακίνησης του εδάφους με ακρίβεια μερικών χιλιοστών.

Η σύγκριση είναι δυνατή σήμερα που ο δορυφόρος Envisat διαγράφει μία πλήρη περιστροφή γύρω από τη Γη μέσα σε 30 ημέρες. Ο δορυφόρος βρέθηκε ξανά πάνω από την περιοχή που εξετάστηκε πριν από το σεισμό, στις 19 Φεβρουαρίου, ένα μήνα αργότερα, στις 21 Μαρτίου. Και θα επιστρέψει για να συγκεντρώσει περισσότερες εικόνες.

Ένας ακόμα δορυφόρος της ΕSA συμμετέχει στη συγκέντρωση εικόνων από την σεισμόπληκτη Ιαπωνία. Μετά από 16 χρόνια, ο δορυφόρος ERS-2 ολοκλήρωσε την αποστολή τους τον περασμένο χρόνο. Η περίοδος με την οποία περιστρέφεται μειώθηκε, όμως, τυχαία τον προηγούμενο μήνα, επιτρέποντας τη συλλογή νέων δορυφορικών δεδομένων.

O δορυφόρος ERS-2 ολοκληρώνει, σήμερα, μία πλήρη περιστροφή γύρω από τη Γη μέσα σε τρεις ημέρες, ενώ η τροχιά του διέρχεται βόρεια από την πόλη Σεντάϊ. Οι συλλογή εικόνων από την Ιαπωνία ξεκίνησε αμέσως μετά το ισχυρότατο σεισμό και η ανάλυσή τους αναμένεται να βοηθήσει τους επιστήμονες στη μελέτη των μετασεισμών.

Ο καταστροφικός σεισμός της Ιαπωνίας αποτέλεσε την αφορμή για να διαθέσουν, μετά από προτροπή της Διεθνής Ομάδας για την Παρατήρηση της Γης, η ESA, το Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστημικής (DLR) και η Ιαπωνική Υπηρεσία Εξερεύνησης του Διαστήματος (JAXA) δορυφορικά δεδομένα που θα βοηθήσουν στην κατανόηση της κίνησης των τεκτονικών πλακών. 
 

	Παρατηρήσεις της μετατόπισης του εδάφους από το Ιαπωνικό δίκτυο Geonet

Η πρωτοβουλία που ονομάζεται "Geo-Hazard Supersites" σκοπό έχει να προωθήσει διεθνείς προσπάθειες και τη συνεργασία μεταξύ των διαστημικών υπηρεσιών, τους παροχείς δεδομένων και τους τελικούς αποδέκτες που θα συμβάλλουν στην κατανόηση του κινδύνου που εγκυμονεί ένας ισχυρός σεισμός. Μέσα από τη διάθεση επίγειων και δορυφορικών παρατηρήσεις, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν δεδομένα που έχουν συλλεχθεί με τη βοήθεια δορυφορικών τεχνολογιών ραντάρ, αναμένεται να πραγματοποιηθεί σημαντική πρόοδο στον απολογισμό της καταστροφής, καθώς οι εργασίες αποκατάστασης έχουν ξεκινήσει.