Μήπως η Αφροδίτη αλλάζει ταχύτητα;

Ο πλανήτης Αφροδίτη σε κίνηση 18 February 2012 Το διαστημόπλοιο της ESA Venus Express ανακάλυψε πως ο καλυμμένος από πυκνά σύννεφα γειτονικός μας πλανήτης περιστρέφεται με μια ταχύτητα ελαφρώς μικρότερη από εκείνη που είχε υπολογισθεί παλαιότερα. Έχοντας τη δυνατότητα να διαπεράσει την πυκνή ατμόσφαιρα της Αφροδίτης, ανακάλυψε ότι κάποια χαρακτηριστικά της επιφάνειας της δε βρίσκονταν ακριβώς εκεί όπου θα έπρεπε. Με τη βοήθεια του VIRTIS, ένα επιστημονικό όργανο σχεδιασμένο να λειτουργεί στην περιοχή του υπέρυθρου για να διεισδύει στο στρώμα από σύννεφα που καλύπτει τον πλανήτη, οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι χαρακτηριστικά της επιφάνειας του είχαν μετατοπιστεί μέχρι και 20 χιλιόμετρα από τη θέση όπου θα βρίσκονταν εάν η Αφροδίτη περιστρεφόταν με την ταχύτητα που είχε μετρήσει το διαστημόπλοιο της NASA Magellan στις αρχές της δεκαετίας του '90. Οι νέες μετρήσεις που έχει συγκεντρώσει το διαστημόπλοιο σε τροχιά γύρω από την Αφροδίτη έχουν βοηθήσει τους επιστήμονες να καθορίσουν εάν ο πλανήτης διαθέτει ένα στέρεο ή υγρό πυρήνα, κάτι που θα μας βοηθούσε να κατανοήσουμε καλύτερα τη δημιουργία του, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκε.   Venus Express Στην περίπτωση που η Αφροδίτη διαθέτει στέρεο πυρήνα, κάτι τέτοιο θα σήμαινε πως η μάζα της θα ήταν συγκεντρωμένη στο κέντρο της. Σε αυτήν την περίπτωση, η περιστροφή του πλανήτη δεν θα επηρεαζόταν σημαντικά από εξωτερικές δυνάμεις. Οι πιο σημαντικές από τις δυνάμεις που δέχεται έχουν την πηγή της στην πυκνή ατμόσφαιρα του πλανήτη - εκτιμάται ότι η πίεση είναι 90 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Γης και αέριες μάζες, οι οποίες κινούνται με υψηλές ταχύτητες, διαταρράσουν την ταχύτητα περιστροφής λόγω της τριβής που αναπτύσσεται με την επιφάνεια του εδάφους. Η Γη βρίσκεται υπό την επίδραση παρόμοιων δυνάμεων, οι οποίες προέρχονται από ανέμους που πνέουν, καθώς και τις παλίρροιες που παρατηρούνται σε ωκεανούς και θάλασσες. Η διάρκεια μιας γήινης ημέρας μπορεί να μεταβληθεί μέχρι και ένα χιλιοστό του δευτερόλεπτου, ανάλογα με την ταχύτητα και κατεύθυνση των ανέμων, όσο και τις θερμοκρασίες που επικρατούν στη διάρκεια κάθε χρόνου. Τις δεκαετίες του '80 και του '90, τα διαστημόπλοια Venera και Magellan σχεδίασαν χάρτες της επιφάνεια της Αφροδίτης, η οποία παρέμενε κάτω από πέπλο μυστηρίου και από μία πυκνή ατμόσφαιρα πλούσια σε δηλητηριώδη αέρια. Οι χάρτες αυτοί μας έδωσαν την πρώτη λεπτομερή και ολοκληρωμένη εικόνα ενός τόσο ξεχωριστού, όσο και εχθρικού περιβάλλοντος. Κατά τη διάρκεια της τετραετούς αποστολής του, το Magellan είχε την ευκαιρία να παρατηρήσει χαρακτηριστικά στην επιφάνεια του πλανήτη και να συγκεντρώσει μετρήσεις που επέτρεψαν στους επιστήμονες να υπολογίσουν τη διάρκεια μίας μέρας, η οποία ισοδυναμεί με εκείνη 243,0185 ημερών στη Γη. Ωστόσο, χαρακτηριστικά στην επιφάνεια της Αφροδίτης τα οποία παρατηρήθηκαν 16 χρόνια αργότερα από την αποστολή Venus Express θα μπορούσαν να ταυτίζονται με εκείνα που παρατηρήθηκαν από το Magellan, εάν η διάρκεια της ημέρας είναι κατά μέσο όρο 6,5 λεπτά μεγαλύτερη από εκείνη που είχε αρχικά υπολογίσει το Magellan.   «Mετατόπιση» κάποιων χαρακτηριστικών της Αφροδίτης Κάτι τέτοιο φαίνεται να συμφωνεί και με τις πιο πρόσφατες μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν από τη Γη με ειδικά ραντάρ για μεγάλα χρονικά διαστήματα. «Όταν οι δύο χάρτες δεν συμφωνούσαν, θεώρησα πως είχε γίνει κάποιο λάθος στους υπολογισμούς μου, καθώς το Magellan μέτρησε την τιμή με ιδιαίτερα μεγάλη ακρίβεια, ωστόσο είχαμε ελέγξει κάθε πιθανό λάθος που περνούσε από το μυαλό μας,» σημείωσε ο Nils Muller από το Γερμανικό Αεροδιαστημικό Κέντρο DLR, ο οποίος είναι επικεφαλής της ομάδας συγγραφέων που δημοσίευσε μία ερευνητική εργασία σχετικά με την περιστροφή της Αφροδίτης. Επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και ο Özgur Karatekin του Βασιλικού Αστεροσκοπείου του Βελγίου, εξέτασε την πιθανότητα τυχαίων μικρής χρονικής διάρκειας διακυμάνσεων στην διάρκεια της ημέρας της Αφροδίτης, ωστόσο κατέληξε στο συμπέρασμα πως κατά μέσο όρο θα πρέπει το άθροισμά τους να είναι μηδενικό. Από την άλλη, πρόσφατα ατμοσφαιρικά μοντέλα έδειξαν ότι ίσως ο καιρός στον πλανήτη να χαρακτηριζόταν από κύκλους διάρκειας δεκαετίων, οι οποίοι θα μπορούσαν να συνοδεύονταν από εξίσου μακροχρόνιες αλλαγές στην περίοδο περιστροφής. Μεταξύ άλλων, οι επιστήμονες μελετούν την μεταβολή της στροφορμής τόσο της Αφροδίτης και της Γης, όταν οι δύο πλανήτες βρίσκονται σε μικρή σχετικά απόσταση ο ένας από τον άλλο. «Ο ακριβής προσδιοριστμός του ρυθμού περιστροφής της Αφροδίτης θα βοηθήσει τον σχεδιασμό μελλοντικών διαστημικών αποστολών, καθώς θα χρειαστούν λεπτομερείς πληροφορίες για την επιλογή των πιθανών σημείων προσγείωσης», εξήγησε ο Håkan Svedhem, ένας από τους επιστήμονες της ESA που εργάζονται στο πρόγραμμα Venus Express. Παρόλο που περαιτέρω μελέτη είναι απαραίτητη, το διαστημόπλοιο Venus Express αποδεικνύει ήδη την ικανότητα του να διεισδύει στο μυστήριο αυτού του τόσο αινιγματικού πλανήτη βαθύτερα από όσο είχε κανείς ονειρευτεί.     Επικοινωνείστε με τους ειδικούς της ESA για περισσότερες πληροφορίες     Send this page to a friend

 

Παρακολουθείστε την εκτόξευση του πυραύλου Vega

Vega VV01 ready for launch

13 February 2012
Σας προσκαλούμε να παρακολουθήσουμε μαζί την παρθενική πτήση του πυραύλου Vega, ο οποίος έχει προγραμματιστεί για απογείωση από την Ευρωπαϊκή διαστημική βάση στο Κουρού της Γαλλικής Γουϊάνας μεταξύ 12.00 - 15.00 ώρα Ελλάδος. Η μετάδοση θα ξεκινήσει στις 9.40 ώρα Ελλάδος.

Παρακολουθείστε την εκτόξευση

 
The payload consists of two Italian satellites – ASI’s LARES laser relativity satellite and the University of Bologna’s ALMASat-1 – as well as seven picosatellites provided by European universities: e-St@r (Italy), Goliat (Romania), MaSat-1 (Hungary), PW-Sat (Poland), Robusta (France), UniCubeSat GG (Italy) and Xatcobeo (Spain). The mission is intended to qualify the overall Vega system, including the vehicle itself, its launch infrastructure and the operations, from the launch campaign to the payload separation and safe disposal of the upper stage.  
 

Περιμένοντας το σήμα για την εκτόξευση του Vega

Ο πύραυλος Vega στην εξέδρα εκτόξευσης

13 February 2012
Όλα είναι έτοιμα για την εκτόξευση του πυραύλου Vega σήμερα. Το Σάββατο, ο νέος πύραυλος εκτόξευσης της ESA πέρασε τις τελευταίες δοκιμασίες στην Ευρωπαϊκή βάση εκτόξευσης, την Επιθεώρηση Ετοιμότητας Εκτόξευσης, και είναι έτοιμος για το πρώτο του ταξίδι.
 
Οι τελευταίες δοκιμασίες έχουν στόχο να επιβεβαιώσουν την τελική κατάσταση του συστήματος εκτόξευσης και της υποδομής που φιλοξενεί τον πύραυλο, μετά την γενική πρόβα της αντίστροφης μέτρησης και της εκτόξευσης του νωρίτερα την προηγούμενη εβδομάδα.

Η πρώτη αποστολή, που φέρει το όνομα VV01, έχει προγραμματιστεί για απογείωση στη διάρκεια ενός χρονικού παραθύρου τριών ωρών, μεταξύ 12.00 - 15.00 ώρα Ελλάδος (ή διαφορετικά 07.00 - 10.00 τοπική ώρα Νέας Γουϊάνας).  

Το χρονικό της αποστολής VV01

Ένα κλάσμα του δευτερολέπτου μετά την ανάφλεξη του προωθητικού κινητήρα P80, ο πύραυλος Vega θα απογειωθεί. Αφού καταναλώσει το σύνολο του καυσίμου με το οποίο έχει τροφοδοτηθεί, θα αποχωριστεί 1 λεπτό και 54 δευτερόλεπτο αργότερα, οπότε θα πυροδοτηθεί ο δεύτερος θάλαμος, Zefiro-23, μέχρι το 3 λεπτό και 43 δευτερόλεπτο.

Περίπου 16 δευτερόλεπτα μετά την απομάκρυνση του δεύτερου θαλάμου, ο τρίτος θάλαμος, Zefiro-9 θα πυροδοτηθεί. Πρώτα θα απομακρυνθεί το ειδικά σχεδιασμένο κάλυμμα προστασίας του πυραύλου κατά την ταχεία άνοδό του στην ατμόσφαιρα της Γης και το 5 λεπτό και 47 δευτερόλεπτο από την εκτόξευση, θα ακολουθήσει ο Zefiro-9.

Ο προωθητικός κινητήρας του τέταρτου θαλάμου, AVUM, θα πυροδοτηθεί για πρώτη φορά το 5 λεπτό και 54 δευτερόλεπτο, και για δεύτερη φορά το 48 λεπτό και 7 δευτερόλεπτο.

Λιγότερο από επτά λεπτά αργότερα, ο Ιταλικός δορυφόρος LARES, εξοπλισμένος με ένα προηγμένο σύστημα laser για τον προσδιορισμό της θέσης του σε σχέση με επίγειους σταθμούς, θα απομακρυνθεί από τον ανώτερο θάλαμο του πυραύλου Vega.

Στο 66 λεπτό και 10 δευτερόλεπτο από την εκτόξευση, ο προωθητικός κινητήρας του AVUM θα πυροδοτηθεί για τρίτη φορά, και στη συνέχεια θα απομακρυνθούν επτά δορυφόροι CubeSats και ο ALMaSat-1, το 70 λεπτό και 35 δευτερόλεπτο.

Ο πύραυλος Vega αναμένεται να έχει ολοκληρώσει την αποστολή του 81 λεπτά μετά την πυροδότηση του πρώτου θαλάμου του.
 

Το χρονικό της αποστολής VV01

 
 
Η τελική δοκιμασία για το Vega
 
Ο πύραυλος Vega θα αναχωρήσει για την αποστολή VV01 από την καινούργια εξέδρα εκτόξευσης στην Ευρωπαϊκή διαστημική βάση, στο Κουρού της Γαλλικής Γουϊάνας, μεταφέροντας συνολικά εννέα δορυφόρους.

Συγκεκριμένα, θα μεταφέρει δύο Ιταλικούς δορυφόρους - το δορυφόρο LARES της Ιταλικής Διαστημικής Υπηρεσίας (ASI) και το δορυφόρο ALMASat-1 του Πανεπιστημίου της Μπολόνια - μαζί με επτά μικροδορυφόρους: e-St@r (Iταλία), Goliat (Ρουμανία), MaSat-1 (Ουγγαρία), PW-Sat (Πολωνία), Robusta (Γαλλία), UniCubeSat GG (Ιταλία) και Xatcobeo (Ισπανία).

Η πρώτη πτήση του Vega θα είναι η τελική δοκιμασία για τον ίδιο τον πύραυλο, την υποδοχή για την εκτόξευσή του στο έδαφος, καθώς και τις διαδικασίες απογείωσης, απομάκρυνσης των δορυφόρων που μεταφέρει και διαχείρισης του ανώτερου θαλάμου του.

Η παρθενική πτήση θα επιβεβαιώσει την ποιότητα των υπηρεσιών που αναμένεται να προσφέρει ο νέος πύραυλος εκτόξευσης.
 

	Vega VV01

Αμέτρητες δυνατότητες
 
Ο Vega αναμένεται να προσφέρει στην Ευρώπη ένα ασφαλές και αξιόπιστο μέσο μεταφοράς επιστημονικών δορυφόρων και δορυφόρων παρατήρησης της Γης, το οποίο θα συμπληρώσει την οικογένεια των πυραύλων Ariane 5 και Soyuz που εκτοξεύονται από την Ευρωπαϊκή βάση στη Γαλλική Γουϊάνα.

Ο νέος πύραυλος έχει σχεδιαστεί για τη μεταφορά πολύ διαφορετικών φορτιών, έτσι ώστε να ανταποκριθεί με μεγάλη ευελιξία στις απαιτήσεις που μπορεί να κληθεί να αντιμετωπίσει στο μέλλον.

Σε αντίθεση με πυραύλους μικρότερου μεγέθους, ο Vega έχει τη δυνατότητα να τοποθετήσει περισσότερους από έναν δορυφόρους σε τροχιά γύρω από τη Γη. Ειδικότερα, είναι σε θέση να μεταφέρει έναν δορυφόρο μαζί με μέχρι έξι μικροδορυφόρους.
 
 

To Aστεροσκοπείο Αθηνών παρακολουθεί τις επιπτώσεις που έχει στη Γη το ξύπνημα του Ήλιου

Η ισχυρή έκρηξη που παρατηρήθηκε στο μητρικό μας άστρο τα ξημερώματα της Δευτέρας 23 Ιανουαρίου, στις 5.59 ώρα Ελλάδος, εκτίναξε προς την πλευρά της Γης ηλεκτρικά φορτισμένα σωματίδια με ταχύτητα που έφτασε τα 1.400 km/s. Tην ισχυρή μαγνητική καταιγίδα που προκάλεσε στη Γη παρακολούθησε και το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
 
Σύμφωνα με το online εργαλείο καταγραφής υψηλής ενέργειας πρωτονίων με πηγή των Ήλιο, SEPF, το οποίο έχει αναπτύξει το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, πρόκειται για την ισχυρότερη ροή ηλιακών πρωτονίων υψηλής ενέργειας που έχει παρατηρηθεί από τον Οκτώβριο του 2003 και κατατάσεται στην κατηγορία S3, δύο βαθμίδες κάτω από το μέγιστο S5.  
 

	H ροή πρωτονίων που κατέγραψε το διαστημόπλοιο Herschel

H ροή ενεργειακών πρωτονίων στο κοντινό διαστημικό περιβάλλον υπολογίζεται από αλγόριθμους που έχουν σχεδιαστεί να αναλύουν τις μετρήσεις του ανιχνευτή σωματιδιακής ακτινοβολίας SREM (Standard Radiation Environment Monitor), ένα όργανο της ESA, το οποίο βρίσκεται εγκατεστημένο σε έξι Ευρωπαϊκά διαστημικά σκάφη: Proba-1, Integral, Rosetta, Herschel, Planck και Giove-Β.

Για προληπτικούς λόγους, εναλλακτικές διαδρομές αναζητήθηκαν για κάποιες πτήσεις που περνούν κοντά από τον Βόρειο Πόλο, όπου η ηλιακή σωματιδιακή ακτινοβολία είναι εντονότερη. Στην επιφάνεια της Γης, δεν έχουν σημειωθεί μέχρι σήμερα σημαντικά προβλήματα σε δίκτυα ηλεκτροδότησης και τηλεφωνίας, πέρα από μικρές διαταραχές.
 

	Η ένταση του μαγνητικού πεδίου που κατάγραψε ο σταθμός στις Βελιές, Λακωνίας

Καθώς η ροή σωματιδίων υψηλής ενέργειας από τον Ήλιο αυξήθηκε, το μαγνητικό πεδίο της Γης λειτούργησε προστατευτικά σαν ασπίδα, εκτρέποντας το μεγαλύτερο μέρος των πρωτονίων και ηλεκτρονίων. Την απόκριση του γεωμαγνητικού πεδίου, που χαρακτηρίζεται από σημαντικές διαταραχές στη δομή του, οι επιστήμονες ονομάζουν γεωμαγνητική καταιγίδα.

Η ένταση των γεωμαγνητικών καταιγίδων συνήθως περιγράφεται από το μέσο όρο των διαταραχών του μαγνητικού πεδίου της Γης που μετριούνται από επίγειους σταθμούς μαγνητομέτρων σε μεσαία γεωγραφικά πλάτη. Ο δείκτης της γεωμαγνητικής δραστηριότητας Dst που προκύπτει είναι ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο μέτρο του δακτυλιοειδούς ηλεκτρικού ρεύματος που περιβάλλει τη Γη και το οποίο ενισχύεται στη διάρκεια των γεωμαγνητικών καταιγίδων.

Μετρήσεις του μαγνητικού πεδίου της Γης που συγκεντρώνει το δίκτυο μαγνητόμετρων ENIGMA, μια πειραματική υποδομή του Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης, ειδικά σχεδιασμένη για τη μέτρηση του γεωμαγνητικού πεδίου αποτυπώνουν την αυξομείωση του στη διάρκεια της πρόσφατης γεωμαγνητικής καταιγίδας.
 

To βόρειο σέλας το βράδυ τις 24 Ιανουαρίου πάνω από τη Νορβηγία

Υπεύθυνη για το δίκτυο ENIGMA είναι η ομάδα Διαστημικής Έρευνας και Τεχνολογίας, η οποία αναλύει τις μετρήσεις που συγκεντρώνονται με απότερο σκοπό τη βαθύτερη κατανόηση της σχέσης μεταξύ φαινομένων που παρατηρούνται στον Ήλιο, στο κοντινό διαστημικό περιβάλλον της Γης, όσο και στην επιφάνειά της, με πιο εντυπωσιακό το βόρειο σέλας. Στο βράδυ της 24ης Ιανουαρίου, λόγω του καταιγισμού ηλιακών σωματιδίων υψηλής ενέργειας που δέχθηκε η Γη, ο ουρανός φωτίστηκε όχι μονάχα στις βορειότερες Ευρωπαϊκές χώρες, αλλά το βόρειο σέλας επεκτάθηκε μέχρι τη Σκωτία, όπου σπάνια γίνεται ορατό.