Ευχές για τις γιορτές σταλμένες από την άκρη του κόσμου

O σταθμός Concordia στην Ανταρτική

Ευχές για τις γιορτές σταλμένες από την άκρη του κόσμου

31 December 2011
Είναι καλοκαίρι στην Ανταρκτική και το πλήρωμα του ερευνητικού σταθμού Concordia ετοιμάζεται να αναχωρήσει. Καθώς οι συνθήκες που αντιμετωπίζουν καθημερινά σε αυτό το άκρο της Γης είναι οι δριμύτερες μετά το διάστημα, την εκπαίδευσή τους έχει αναλάβει ηESA.
 
Ο ερευνητικός σταθμός Concordia, τη διαχείριση του οποίο έχει αναλάβει από κοινού η Γαλλία και η Ιταλία, βρίσκεται στην Ανταρκτική, σε ένα τόπο ακραίων καιρικών συνθηκών, ιδιαίτερα στη διάρκεια του μακρύ και σκοτεινού χειμώνα.

Τώρα, που είναι καλοκαίρι, η θερμοκρασία κυμαίνεται γύρω από τους –30°C, ενώ ο ήλιος λάμπει στον ουρανό σε όλη τη διάρκεια της ημέρας. Από το Φεβρουάριο, όμως, η Ανταρκτική αρχίζει να δείχνει το πραγματικό της πρόσωπο.  

	Eγκαθιστώντας το επιστημονικό όργανοRadomex

Η θερμοκρασία θα πέσει στους –80°C, και καθώς το απομακρυσμένο φυλάκιο βρίσκεται σε ένα παγωμένο οροπέδιο, σε ύψος 3.200 μέτρων, η ατμοσφαιρική πίεση είναι το ένα τρίτο της αντίστοιχης στην επιφάνεια της θάλασσας - αρκετά μικρή για θέσει σε κίνδυνο την υγεία του πληρώματος.

Κάθε έξοδος από το σταθμό Concordiaαπαιτεί όχι μονάχα ζεστά ρούχα, αλλά και προετοιμασία ανάλογη με αυτή ενός διαστημικού περίπατου.

Οι περιβαλλοντικές συνθήκες μοιάζουν με αυτές στον κόκκινο πλανήτη, κάνοντας το σταθμό να παρομοιάζει μία βάση εγκαταστημένη στον Άρη. Δύο θόλοι προσφέρουν καταφύγιο από τη μανία της φύσης σε 12 ερευνητές, προκειμένου να πραγματοποιήσουν επιστημονικές μελέτες και να δοκιμάσουν νέες τεχνολογίες.

«Είμαι κουρασμένος, εξαντλημένος», γράφει ο ερευνητής της ESA Eoin Macdonald-Nethercott. Ήταν μέλος του τελευταίου πληρώματος που πέρασε το χειμώνα στο σταθμό Concordia. Ο Eoin έμεινε περισσότερο από ένα χρόνο, πριν να επιστρέψει το Δεκέμβριο - πολύ αργότερα από ότι ήταν προγραμματισμένο λόγω διαρκών καθυστερήσεων που οφείλονταν σε δυσμενής καιρικές συνθήκες.
 

Εοin στο εσωτερικό του σταθμού Concordia

«Παρ'όλα αυτά είμαι χαρούμενος. Μου άρεσε πολύ εκεί. Όπως όταν εργάζεσαι σε ένα νοσοκομείο, έχεις μονάχα υποχρεώσεις και θέτεις προτεραιότητες.»

«Κάθε ομάδα εργάζεται αρμονικά και μοιράζεται τις εμπειρίες της με τις υπόλοιπες ομάδες, χωρίς να απομακρύνεται από την πορεία που έχει χαράξει προς τους δικούς της στόχους.»

«Επίσης οι άνθρωποι που έρχονται να εργαστούν εδώ είναι ιδιαίτερα φιλικοί, και μοιράζονται ένα είδος συντροφικότητας που βασίζεται στο συναίσθημα ότι πρόκειται για ένα ξεχωριστό μέρος.»
 

	Ο Alexander Kumar

Ομαδικό πνεύμα στη μέση του πουθενά


Μετά τον Eoin, η ESA θα στείλει ένας Βρετανός στο σταθμόConcordia, τον Alexander Kumar. Μετά την άφιξή του τον Ιανουάριο, θα αναρτεί τα νέα του στη σελίδαwww.esa.int/concordia.

Η ESA συμμέτεχει σε σειρά μελετών που διεξάγονται για την επίδραση που έχει στην υγεία και την ψυχολογία των ερευνητών η παραμονή τους στον ακριτικό σταθμό για μεγάλα διαστήματα. Παράλληλα με τα καθήκοντά του ως γιατρός του σταθμού, ο Alexanderθα έχει και κάποια ερευνητική εργασία να εκτελέσει.

Από το 2006, η ESA προσφέρει τις γνώσεις της στην ανθρώπινη ψυχολογία και συμπεριφορά στην εκπαίδευση των μελών του πληρώματος του σταθμού Concordia για να ανταπεξέλθουν στους οχτώ μήνες διαβίωσης σε συνθήκες σκότους και πολικού ψύχους.

Τα μέλη του πληρώματος τους σταθμού επιλέγονται με μεγάλη προσοχή μετά από λεπτομερή ψυχολογικά τεστ. Θα παραμείνουν σε απομόνωση από το Μάρτιο μέχρι τον Οκτώβριο μήνα, ενώ θα εξαρτώνται απόλυτα από τη σύνδεση με δορυφόρους για την επικοινωνία με τον υπόλοιπο κόσμο και τις προμήθειες που διαθέτει ο σταθμός.
 

Ο σταθμός Concordia και το πολικό σέλας

 
«Τα μέλη του πληρώματος δεν γνωρίζουν συνήθως τις επιπτώσεις μίας παρατεταμένης απομόνωσης, της έλλειψης ερεθισμάτων και του εγκλεισμού που επιβάλλει ο χειμώνας στην Ανταρκτική,» σημείωσε ηLoredana Bessone, εκπαιδεύτρια αστροναυτών στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Αστροναυτών, στην Κολωνία της Γερμανίας.

«Θα πρέπει να εξαντλήσουν όλες τις προσπάθειες τους για να παραμείνουν μία ομάδα στη διάρκεια του χειμώνα, γι'αυτό το μεγαλύτερο μέρος της εκπαίδευσής τους είναι αφιερωμένο στο να δημιουργηθούν στενούς και σταθερούς δεσμούς μέσα στην ομάδα.»
 

	Ένας περίπατος έξω από το σταθμόConcordia

Εμπνευσμένη από την εκπαίδευση των αστροναυτών


Η προσέγγιση που έχει υιοθετήσει η ESA είναι εμπνευσμένη από την εκπαίδευση που προσφέρεται στους αστροναύτες και τους ελεγκτές πτήσης.

«Μέσα από τρεις διαφορετικές φάσεις - του σχηματισμού της ομάδας, της εσπευσμένης εκκένωσης του σταθμού, και της αναγκαστικής προσαρμογής σε νέες συνθήκες - το πλήρωμα του σταθμού ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τις συνθήκες που θα κληθεί να αντιμετωπίσει όταν θα βρεθούν στην αρχή του χειμώνα στην Ανταρκτική και έρχεται αντιμέτωπο με λάθη που μπορεί να συμβούν», εξηγεί η Loredana.

«Όμοια με τους αστροναύτες, το πλήρωμα να πρέπει να διατηρήσει τον έλεγχο του σταθμού κάτω από ακραίες συνθήκες, ενώ οι επιμέρους ομάδες θα έχουν πολύ διαφορετικούς στόχους και τα μέλη τους θα προέρχονται από διαφορετικό πολιτισμικό περιβάλλον.»

«Αυτά είναι επίσης απαραίτητα συστατικά για την επιβίωσή τους και την επιτυχία της αποστολής τους.»

Ο André έφτασε στο Μπαϊκονούρ, έτοιμος για το ταξίδι στο διάστημα

H άφιξη στο Μπαϊκονούρ

 
15 December 2011
Ο αστροναύτης της ESA André Kuipers είναι πλέον και επίσημα έτοιμος για το ταξίδι στο διάστημα, για το οποίο θα αναχωρήσει στις 21 Δεκεμβρίου. Αφού πέρασε με επιτυχία και τις τελευταίες εξετάσεις την περασμένη εβδομάδα αναχώρησε για το Μπαϊκονούρ, οπότε και ξεκίνησε η απόστολή του, που φέρει το όνομα PromISSe.
 
Κάθε αστροναύτης, πριν την αναχώρησή του για το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό πρέπει να περάσει δύο ημέρες γεμάτες δοκιμασίες στο Star City κοντά στη Μόσχα, πριν να λάβει την απαραίτητη έγκριση για να ταξιδέψει στο διάστημα.

Και δεν πρόκειται για μία τυπική διαδικασία - πρέπει να αποδείξει στην πράξη ότι μπορεί να διατηρήσει τον έλεγχο του πυραύλου Soyuz με τον οποίο θα ταξιδέψει, καθώς και να αντιμετωπίσει όλες τις πιθανές καταστάσεις που θα συναντήσει στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.  

	Η επιλογή του φακέλου με τις δοκιμασίες λίγο πριν την έναρξη της προσομοιωμένης πτήσης

Τα μέλη του πληρώματος του πυραύλου Soyuz, όσο και οι αντικαταστάτες τους, καλούνται να αντιμετωπίσουν πληθώρα διαφορετικών προβλημάτων, τα οποία επιλέγονται το πρωί της κάθε ημέρας ανάμεσα σε κλειστούς φακέλους.

Η πρώτη δοκιμασία που έτυχε στον André περιελάμβανε ένα κατεστραμμένο ραδιοπομπό, οπότε κλήθηκε να ολοκληρώσει το ταξίδι προς το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό χωρίς τη δυνατότητα επικοινωνίας με τη Γη.

Στη συνέχεια, διακόπηκε η λειτουργία των ειδικών αισθητήρων που επιτρέπουν τον αυτόματο προσδιορισμό του ορίζοντα. Τότε χρειάστηκε ο André μαζί με τα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος να διατηρήσουν οι ίδιοι σταθερή την πορεία του πυραύλου Soyuz.

Τέλος, λίγο πριν την άφιξή τους στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, προβλήματα εμφανίστηκαν στο ραντάρ του πυραύλου Soyuz και τα τρία μέλη του πληρώματος έπρεπε να ολοκληρώσουν τη διαδικασία προσέγγισης και πρόσδεσης χειροκίνητα.
 

	Από την εκδήλωση στη Ρωσική Διαστημική Υπηρεσία

Αλλά και το ταξίδι της επιστροφής στην Γη ήταν γεμάτο δυσκολίες. Όταν εμφανίστηκε καπνός στο εσωτερικό της καμπίνας τους, έπρεπε να φορέσουν τα κράνη τους και να θέσουν σε λειτουργία το σύστημα εξαέρωσης. Για να σβήσουν τη φωτιά, χρειάστηκε να αφαιρέσουν όλο τον αέρα από την καμπίνα.

Και αυτό ήταν μονάχα η αρχή. Όταν η προωθητική μηχανή σταμάτησε ξαφνικά να λειτουργεί, έπρεπε να υπολογίσουν για πόσο χρονικό διάστημα θα έπρεπε να πυροδοτήσουν τις μικρότερες εφεδρικές μηχανές.

Και όταν δεν μπορούσαν να σταματήσουν τη λειτουργία των προωθητήρων με τη βοήθεια του υπολογιστή του πυραύλου Soyuz, έπρεπε να το κάνουν χειροκίνητα.

Εάν μπορείς να αντιμετωπίσεις τόσες πολλές δυσκολίες στη διάρκεια μίας προσομοίωσης πτήσης, μετά η αληθινή πτήση φαίνεται σαν ταξίδι αναψυχής.
 

	Λίγο πριν την αναχώρηση για το Μπαϊκονούρ

Oι τελευταίες εβδομάδες πριν την αναχώρηση
 
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση των εξετάσεων, οι τρεις αστροναύτες μυήθηκαν σε παραδόσεις που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι κάθε επανδρωμένης αποστολής με αφετηρία το Μπαϊκονούρ για δεκαετίες, παραδόσεις των οποίων οι ρίζες φτάνουν μέχρι την πρώτη πτήση του ανθρώπου στο διάστημα το 1961.

Μετά την επικύρωση των αποτελεσμάτων των εξετάσεων, επισκέφτηκαν το γραφείο του Yuri Gagarin, το δωμάτιο στο Star City το οποίο παραμένει στην ίδια μορφή που το άφησε με το θάνατό του ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα.

Ο André μαζί με τα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος άφησαν ένα σύντομο χαιρετισμό στο βιβλίο επισκεπτών, κατευθύνθηκαν προς την Κόκκινη Πλατεία, όπου τίμησαν τους κοσμοναύτες που έχασαν τη ζωή τους στο διάστημα με λίγα λουλούδια που άφησαν στο τοίχος του Κρεμλίνου.

Την περασμένη Πέμπτη αναχώρησαν στις 10.01 ώρα Μόσχας για το Μπαϊκονούρ, όπου θα παραμείνουν σε απομόνωση μέχρι την εκτόξευση, η οποία έχει προγραμματιστεί για τις 21 Δεκεμβρίου.
 
  Παρακολουθείστε το ταξίδι του André

Η ESA προσφέρει τρεις διαφορετικούς τρόπους για να παρακολουθήσετε την αποστολή PromISSe βήμα βήμα. Τα tweets του André βρίσκονται στη διεύθυνση @astro_andre. Παράλληλα, κρατάει ημερολόγιο στα Ολλανδικά (‘Logboek’), το οποίο θα είναι σύντομα διαθέσιμο και στα Αγγλικά.

Για την ίδια την αποστολή PromISSe ετοιμάστηκε ένα ξεχωριστό blog, το PromISSe blog, όπου μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες για την αποστολή, να ρωτήσει απορίες και να προσθέσει σχόλια.

Είναι σα να βρίσκεσαι στο διάστημα μαζί με τον André!
 

Το δικό σου πείραμα «εν κινήσει»

H ομάδα 'Impact'   7 December 2011 Για μία ακόμα χρονιά η ESA προσκαλεί φοιτήτες από όλη την Ευρώπη να συμμετέχουν στο πρόγραμμα 'Spin Your Thesis!', μία πρωτοβουλία που στόχος της είναι να ενθαρρύνει το ενδιαφέρον για βαρύτητα και να προωθήσει μια βαθύτερη κατανόηση της επίδρασης που έχει σε κύτταρα των φυτών και των διάφορων οργανισμών, αλλά και σε ανθρώπινες κατασκευές. H ESA ανακοίνωσε το πρόγραμμα 'Spin Your Thesis!' για το επόμενο έτος στις 5 Σεπτεμβρίου 2011. Μέσα από το συγκεκριμένο πρόγραμμα, ομάδες φοιτητών θα έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τις εγκαταστάσεις του Large Diameter Centrifuge (LDC) για να πραγματοποιήσουν πειράματα κάτω από συνθήκες υπερβαρύτητας. Το LDC στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστημικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ESTEC) προσφέρει ένα περιβάλλον ειδικά σχεδιασμένο για την μελέτη της συμπεριφοράς συστημάτων όταν η επιτάχυνση της βαρύτητας είναι πολλαπλάσια από ότι στην επιφάνεια της Γης.   Η πειραματική διάταξη Ανάμεσα στους φοιτητές που επιλέχθηκαν την περασμένη χρονιά για να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα 'Spin Your Thesis!' ήταν και μία Ελληνίδα, η Ειρήνη Κομνηνού, μέλος της ομάδας 'Impact' από το Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης, στη Σκωτία. Η όμαδά της πήρε το όνομα 'Impact' από το αντικείμενο του πειράματος: «να αναπαραγάγουμε τις συνθήκες δημιουργίας κρατήρων σε πορώδεις αστεροειδείς, ώστε να προσδιοριστούν και να επιβεβαιωθούν αριθμητικά μοντέλα που θα συμβάλλουν στο να σχεδιαστούν αποδοτικές τχνικές απώθησης αστεροειδών σε τροχιά πρόσκρουσης προς τη Γη», όπως εξηγεί η Ειρήνη.   Η προετοιμασία των δειγμάτων «Αρχικά, δημιουργήσαμε ένα σύνολο δειγμάτων διαφορετικών πυκνοτήτων, τα οποία αντιπροσώπευαν διαφορετικά μοντέλα αστεροειδών. Στη συνέχεια, εκτοξεύσαμε βλήματα πάνω στα δείγματα και δημιουργήσαμε καλούπια από τους κρατήρες που δημιουργήθηκαν χρησιμοποιώντας εποξικά υλικά.» «Το πείραμά μας πραγματοποιηθήκε σε συνθήκες υπερβαρύτητας 5, 10, 15 και 20 g με σκοπό να μελετηθεί το αποτέλεσμα της λιθοστατικής πίεσης και η δυναμική απόκριση των δειγμάτων μας, εξομοιώνοντας έτσι όσο πιο πιστά γίνεται τη διαδικασία δημιουργίας κρατήρων πάνω σε αστεροειδείς.»   Κρατώντας σημειώσεις Πέρα από το πειραματικά δεδομένα που συγκέντρωσε με την ομάδα της, η Ειρήνη τόνισε πως η εμπειρία που αποκόμισε από τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα 'Spin Your Thesis!' ήταν σαφώς πολύτιμη και άκρως διδακτική για την ίδια. «Έπρεπε να δουλέψουμε αποδοτικά σε ένα ξένο περιβάλλον, με πολύ περιορισμένο χρόνο, τον οποίο έπρεπε να αξιοποιήσουμε στο έπαρκο, και με απρόσμενα τεχνικά προβλήματα να ανακύπτουν, τα οποία μας δίδαξαν ότι μερικές φορές η πλέον απλή λύση είναι και η πιο αποδοτική.»   «Πέρα από την επιτυχία του πειράματος μετά από σκληρή δουλειά, αυτό που προσωπικά χάρηκα πολύ ήταν η αμέριστη συνεργασία και συμπαράσταση των εργαζομένων στο LDC, καθώς και η φιλοξενία που μας προσέφεραν» Η προθεσμία για την υποβολή προτάσεων για το επόμενο έτος, η 12η Δεκεμβρίου 2011, πλησιάζει. Περισσότερες πληροφορίες για τα βήματα που θα πρέπει να ακολουθήσετε μπορείτε να βρείτε εδώ.